Afganistan İslam Emirliği Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki'ye geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği Hindistan ziyareti sırasında hadis icazeti takdim edildi.
Afgan bakanın Diyobend Darululum’u ziyareti sırasında sembolik değeri büyük bu hediyeyi anlamlı hale getiren bir gelenek olarak sarık sarma seremonisi (destarbendi) icra edildi. Başmüderris Erşad Medeni’nin huzurunda müderris sarığını Bakanın başına saran kişi Darululum rektörü Şeyhü’l-Hadis Müftü Ebu’l-Kasım Numani oldu. Darululum’un hoca kadrosu ve öğrencileri Muttaki’yi sevgi gösterileriyle karşılayıp uğurladı.
Asya'nın El-Ezher'i
Afganistan'da iktidarda olan Taliban hareketinin ismi “medrese talebeleri” anlamına geliyor. İlahiyatçı Mehmet Ali Büyükkara'nın Fokus+ sitesi için kaleme aldığı makaleye göre, "Taliban hareketinde üst düzeyde yöneticiliğe atanan birçok ismin eğitim aldığı Pakistan’daki medreseler, Diyobend müfredat sistemini uygulayan müesseseler. Hint alt kıtasından başlayarak bugün Müslümanların yaşadığı birçok ülkeye yayılmış haldeki Diyobend medreseciliği, sömürgeci İngiliz emperyalizmine karşı bir eğitim hareketi olarak 1866’da doğdu.
Hanefi mezhebinin esas alındığı, tarikat terbiyesinin bu eğitime eşlik ettiği, asırlara dayanan geleneksel dini öğretim usullerini önceleyen, reforme edilmiş ders ve metotlara görece kendini kapatan Diyobend, 1947’deki bağımsızlıkla birlikte fiili olarak iki ayrı idareye bölünmüş oldu. Hareketin temelini teşkil eden Darululum, Hindistan tarafında kaldı. Uttar Pradeş eyaletinin Diyobend ilindeki bu büyük eğitim kompleksi 100 civarında hoca ve binlerce talebeyi bünyesinde barındırıyor ve çoğu Müslümanın gözünde Asya’nın el-Ezher’i olarak değer buluyor."
Ziyaretin Kazandırdıkları
Büyükkara'ya göre, bu ziyaretiyle Taliban, Diyobend hareketinin Güney Afrika’dan Kuzey Amerika’ya uzanan küresel organize ağıyla irtibata geçme imkanları kazandı. Darululum’la arasındaki uzun yıllara dayanan soğukluğu da bir ölçüde giderdi. Hindistan’la her türden diplomasiyi geliştirecek bir meşru “basamak taşı” edindi. Ayrıca dini eğitim almak isteyen genç Afganlar için Pakistan yüksek medreseleri tek seçenek olmaktan çıktı, Hindistan yolu açıldı. Daha önemlisi, Pakistan’ın medreseler üzerinden Taliban üzerinde şimdiye kadar tesis ettiği “ağabeylik” konumuna daha büyük bir alternatif oluştu; Diyobend’in kök kurumuyla doğrudan irtibat kuruldu.
Jeopolitik Dengeler
Afganistan ile Pakistan arasında geçtiğimiz hafta çıkan çatışmaları da analiz eden Büyükkara, şu ifadeleri kullandı: "Neticede, her çeşitten uluslararası çalkantının bir türlü eskitemediği Güney Asya’nın meşhur “Afganistan-Hindistan karşısında Pakistan-Çin” denklemi bu koşullarda yine kendini dayatıyor. Çin’in Afganistan’la gittikçe gelişen ekonomik ilişkilerinden kaygı duyan ve Afganistan’ın Pakistan’la yaşadığı gerginliği fırsat bilen Hindistan, pek de hazzetmediği Taliban’la yakınlaşmak istiyor.
Uluslararası kuşatılmışlığı kırıp meşruiyet elde etmek ve Pakistan’a karşı sağlam bir denge kurmak hedefleri ise diğer taraftan Afganistan’ı hızla Hindistan’ın yanına sürüklüyor. Pakistan gibi Hindistan da Afganistan’daki diplomatik temsilciliğini yakın zamanda büyükelçilik seviyesine yükseltmişti. Muttaki’nin bu uzun ziyareti belki de yakın vadede Hindistan’ın Taliban devletini resmen tanımasına götürecek ilk adım olabilir.
Hem de bu temas “düşman kardeşler” Pakistan ve Bangladeş’in bir savunma antlaşması üzerinde çalıştıklarının duyulmasından üç gün sonrasına denk geliyor. Hindistan-Pakistan arasındaki “dört gün savaşı”nın üzerinden ise henüz beş ay geçti. Öyle görünüyor ki her iki devlet ulusal ve uluslararası bazı sıkışmışlıklarını birbirlerine kollarını uzatarak aşmaya çalışıyor."
